Un regalo señora? Candy, candy! Pen miss? 

Het is in Cuba niet anders. Kinderen vragen nu éénmaal graag naar een snoepje. Ze volgen je hardnekkig om te zien of je echt niets uit je rugzak tovert en lopen dan meteen weer verder naar de volgende ‘yuma’, een buitenlander zoals jij, om daar hopelijk beter te scoren. En in Cuba zijn het zeker niet de kinderen alleen.

Betekent dit dat ze je lastig vallen? Klopt het wel dat er thuis amper eten op de plank komt of ze dankzij jouw balpen misschien wel iets kunnen noteren tijdens de gratis les op school? Het leven van de Cubaan is hard omwille van de voor hun onbereikbare munten, de basisproducten die het land niet binnen mogen en het bijzonder lage loon dat ze verdienen.

For the record, hier volgt niet meteen de bagagelijst voor je eigen persoonlijke reiskoffer.

Je vult zelf maar in of iemand je lastig valt wanneer hij je om een cadeau (un regalo) vraagt. Je volgt je buikgevoel of iemand de waarheid spreekt of niet. Ik weet alleen dat het in Cuba niet makkelijk is om rond te komen en daarom adviseer ik om je oude kledij, schoenen of half lege flacon shampoo wél achter te laten.

Moet je snoep of koeken uitdelen? Ik zei vroeger resoluut neen tegen mijn deelnemers. Maar in de winkelrekken ligt er amper iets. Komt er wel iets binnen dan is het 2 uur aanschuiven voor een pakje koeken. Of duur betalen op de zwarte markt. De lach die verschijnt is groot wanneer je een kind of volwassene een koek geeft.

Heb ik dan voorbeelden van zaken die je wel kan geven? Ik snap het dat je zoiets niet weet als je het land nog niet kent. Ik schrijf dan ook dit artikel omdat ik weet hoe hoog de nood is en omdat ik slechts van een beperkt aantal reizigers wil horen ‘Had ik het geweten, dan …’ . Fier en ontzettend dankbaar ben ik dan ook op al mijn deelnemers die in het verleden reeds met mij het eiland verkenden en hun reiskoffer of rugzak tot de nok vulden voor Cuba.

Nog belangrijker te vermelden is dat ik absoluut niet wil dat je daar als wilde weldoener rondloopt en uitdeelt. Ik wil dat je begrijpt in welke omstandigheden ze leven en ze net als gelijk welk ander persoon integer en met respect mogen benaderd worden. Ze zijn zich bewust in welke situatie ze zitten en weten ondertussen goed genoeg hoe de wereld buiten hun eiland draait. Als je een Cubaan vraagt waar je hem of haar een plezier mee kan doen, zullen ze je daar ook op antwoorden. Zo een aanbod leggen ze niet naast zich neer. Een groot contrast met sommige andere culturen die weigeren om dingen van je aan te nemen, vaak uit schaamte.

Dankbaarheid is wat je krijgt als je het aan de juiste persoon geeft.

Meest gevraagde producten in Cuba

Je kan het zo gek niet bedenken of er is nood aan. Ik adviseer op basis van mijn eigen ervaringen, gesprekken die ik heb met Cubanen of reacties die ik zie wanneer mijn deelnemers iets tevoorschijn goochelen.

• Schoonheidsproducten en toiletartikelen
  Mocht je een Cubaan uitdagen zo lang mogelijk met éénzelfde tube tandpasta zijn tanden te poetsen, hij schiet zo een wereldrecord. Een glimlach verschijnt bij het zien van scheermesjes, scheerschuim, zeep, douchegel, maandverband, tandenborstels- en pasta, haar- en verzorgingsproducten, parfum. Daarom suggereer ik ook altijd om je leftovers niet mee terug te nemen naar huis maar in Cuba achter te laten. Reizigers hebben de neiging om staaltjes mee te brengen maar ze hebben vaak geen benul waarvoor dat gebruikt kan worden. Breng beter grotere bussen mee of plak er in het Spaans een sticker op.
  
  

• Babystuff
  Ik liep ooit met een vriendin een jong koppel met baby tegemoet op straat met een zak vol kleding en verzorgingsproducten. Vraag altijd eerst of je ze er blij mee maakt en of ze het willen aanvaarden. Dit koppel bedankte ons alvast hartelijk. Met kledij, speelgoed, fopspenen, luiers, melkflessen, … zelfs een buggy kan je er kwijt. Iets wat je ook vaak hoort, is dat melkpoeder onbetaalbaar is. En dat klopt ook. Het is een product waar ze vaak naar vragen op straat. Vertrouw deze personen echter niet altijd. Wat vaak het geval is dat ze onder één hoedje spelen met de winkelbediende en de aankoop niet echt zal gerealiseerd worden en ze jouw geld netjes onder elkaar verdelen. Als je terug de deur uit bent uiteraard.

  
  

• Schoolartikelen
  Ja maar, school is toch gratis? Dat is de standaardvraag die er altijd op volgt. Dankzij de Cubaanse revolutie van 1959 heeft iedereen inderdaad recht op gratis onderwijs. Maar een boekentas inclusief balpen en schrijfblok zit helaas niet in dat aanbod. Met enkele schriften scoor je altijd. En als je nog plaats hebt voor een doos kleurpotloden of stiften steek je die ook maar weg. Of die fancy rugzak die je neef net niet cool genoeg meer vindt om op de speelplaats mee te paraderen? Neem maar mee!

  
  

• Kledij
  Als je overweegt om je kleerkast eens binnenstebuiten te keren, dan is dat een prima idee voor je afreist naar Cuba. Bij veel luchtvaartmaatschappijen mag je tot 23 kg meenemen in het ruim. Als je dus nog twijfelt om die zoveelste t-shirt mee te nemen, overweeg er dan eentje van de stapel die je in Cuba wil achterlaten. Denk aan kledij die voor jou te klein is of niet meer de huidige mode volgt. Je petekind die uit zijn kleren groeit, …. iedereen heeft kledij in zijn of haar kast in de weg liggen. Let wel, ze zijn een zeer fier volk dus kledij die eerder containerklaar is, laat je maar beter thuis. Je hoeft niet al je oude winterspullen mee naar Cuba te brengen. Maar een dikke pull of stevige regenjas kunnen ze daar tijdens hun iets minder tropische maanden wel gebruiken. 
  
  

• Elektronica
  Dit zijn enkel zaken die ik meeneem op vraag van vrienden of kennissen ter plaatse. Enkel als ik weet dat iemand op zoek is naar een gsm of computer en me daar ook uitdrukkelijk naar vraagt, zal ik - indien ik deze beschikbaar heb - meenemen. Meer en meer wordt internet toegankelijk in Cuba dus de wens om zich te connecteren uiteraard ook. Je zal veel Cubanen zien met een gsm, de vraag is dan in welke mate hij ook functioneert en hoeveel uren per maand de verbinding met het wereldwijde web kan gerealiseerd worden. Wanneer Cubanen die in België resident zijn op bezoek gaan bij hun familie, vertrekken ze met het maximum aantal toegelaten bagage en wordt aan bovenstaande nog toegevoegd: een soepmixer, sapcentrifuge, aardappelschiller, vergiet, handdoekenset, pestosaus, kruiden, epileerapparaat,  …Een megastore on the road dus!   
  
  

• Geneesmiddelen
  Sinds de coronapandemie is er een groot tekort aan geneesmiddelen in Cuba. Eigenlijk was er dat altijd maar nu is er bijna niets meer te vinden. Ik zie regelmatig oproepen passeren in Facebook-groepen met de vraag of iemand medicatie kan meebrengen. Voor diabetici, mensen met hartproblemen, een hoge cholesterol maar zelfs een simpele paracetamol is er niet te vinden. Ontstekingsremmers, pijnstillende medicatie, vitaminen, iets tegen verkoudheden, …. alles is welkom. Vanuit België bestel ik medicatie via een Nederlandse website of ik steek even de grens over naar Albert Heijn of Kruidvat. Daar is een gewone paracetamol nu éénmaal goedkoper. Ook hier geldt beter in het Spaans te noteren op het doosje waarvoor iets dient.

Waar laat je je spullen achter tijdens je reis in Cuba?

• Als je in casas particulares verblijft, kan je de mensen die er werken zelf wel wat spullen in hun handen stoppen. Ik ben geen fan van het zomaar achter te laten op de kamer. Tenzij je de eigenaars kent en weet dat ze het verdelen. Ken je de casa of heb je er alle vertrouwen in, kan je het ook aan hen bezorgen met de uitdrukkelijke wens het te verdelen aan mensen die het nodig hebben. Hun zin voor solidariteit is bijzonder en vaak hebben ze de spullen in hun hoofd al verdeeld nog voor jij de deur achter je dichttrekt. 

• Je zou een school kunnen binnenstappen en op zoek gaan naar de directeur of leraar met de vraag een klas te bezoeken en het schoolgerief af te geven. Sta aub niet aan de schoolpoort met pennen te zwieren. Het best van al organiseer je het via iemand wiens kind er naar school gaat. Zodat de directie het allemaal niet mee naar huis neemt en zelf verkoopt.

• De man met de pet. Ik fluister mijn deelnemers in om in hun rugzak altijd wat spullen bij te hebben. Dagelijks word je aangesproken op straat. Ik herinner me deelnemers die zakjes met zeep of babykledij hadden klaargemaakt in België om cadeau te geven aan de mensen op straat. Dat deed me plezier. Of iemand die een aanslag had gepleegd op de mini-shampoo rekken van het Kruidvat en deze uitdeelde. Ik zeg het, mijn deelnemers zijn de max!

• De vragen op straat vind ik persoonlijk de moeilijkste. Wie spreekt de waarheid? Is deze jongvolwassene inderdaad de enige kostwinner in huis omdat haar vader overleden is en haar moeder ziek? Volg je buikgevoel. En ongetwijfeld zal je spullen kwijtraken aan mensen die het daarna door verkopen. Of afgeven aan mensen die strategisch staan opgesteld en dagelijks met 10 balpennen naar huis gaan. Ik leg mijn oor dan ook vaak te luister bij de gidsen waar ik mee samenwerk. En er zijn inderdaad plaatsen waar je beter niets afgeeft omdat ze van de situatie profiteren. 

Mensen die weten dat je richting Cuba gaat, kloppen misschien wel bij je aan om iets mee te nemen. Wees hier voorzichtig mee en doe dit alleen maar als je deze personen vertrouwt. Eens in je bagage, is het ook jouw verantwoordelijkheid.

Het is vooral jijzelf die beslist of je spullen meeneemt of niet en aan wie je ze wenst te schenken.

Zit je toch nog ergens met een twijfel over wat je in je bagage steekt?
Of wat neem je mee voor jezelf?

Ik pakte al meer dan tien keer mijn rugzak richting Cuba. Shoot!